‘नेपालको समृद्धि, उर्जा खपत अभिवृद्धि’ मूल नाराका साथ नेपाल विद्युतीय व्यवसायी महासंघको आयोजनामा काठमाडौंको भृकुटीमण्डपमा ‘फीन इलेक्ट्रो टेक-२०२२’ जारी छ । यसैक्रममा मेला आयोजना गर्नुको उद्देश्य लगायत विविध विषयमा केन्द्रित रहेर आर्थिक आवाजले संस्थाका महासचिव कोमल पोखरेलसँग गरेको कुराकानी :
मेलाको आयोजना गर्नुको मुख्य उद्देश्य के हो ?
सन् १९९६ देखि वृहत प्रदर्शनी गर्दै आएका थियौ । यो त्यसकै निरन्तरता पनि हो । बीचमा कोरोना महामारीको कारण हामीले मेला गर्न पाएका थिएनौं । कोरोना महामारीको कारण अर्थतन्त्र शिथिल अवस्थामा पुगेको छ । त्यसको मारमा अरुजस्तै विद्युतीय सामग्रीका व्यवसायी पनि परेका छन् । हामीले मेलाको माध्यमबाट थोरै भएपनि अर्थतन्त्रलाई चलायमान बनाउन सकिन्छ कि भन्ने मान्यताका साथ मेलाको आयोजना गरेका हौं ।
साथै यस क्षेत्रमा छिटो छिटो नयाँ नयाँ प्रविधि भित्रिन्छन् । हामीले मेलाको आयोजना गरेर यसका नयाँ नयाँ सामग्री, प्रविधि, उपकरण, प्राविधिक व्यक्तिहरु, उपभोक्ताहरुलाई एउटै छानामुनी राखेर यसको बारेमा जानकारी दिने हाम्रो उद्धेश्य हो । व्यापारमा आएको मन्दीका कारण अपठ्यारोमा परेका व्यवसायीलाई प्रर्दशनीले आर्थिक कारोवार चलायमान बनाएर राहत मिल्छ कि भन्ने हो ।
यहाँले मन्दीको कुरा गर्नुभयो, कस्तो खालको प्रभावको कुरा गर्नुभएको हो ?
पछिल्ला वर्षहरुमा कोरोना महामारी, अन्य प्रकोप समेत देखियो । सँगसँगै मुद्रास्फीति, बैंकसँग पैसा नहुनु, व्याजदर बढ्ने लगायतका कारण एकदमै मन्दी छाएको अवस्था छ ।
अन्य व्यवसाय सुधारको बाटोमा छन् यस व्यवसायमा निरासाको अवस्था हो कि सुधारको बाटोमा छ ?
अहिलेको अवस्थामा अन्य व्यवसायी पनि मारमा छन् तर हाम्रो व्यवसाय अझै गम्भिर अवस्थामा गएको हो । बैंकले नै घरजग्गा लगायतका निर्माण कार्यको लागि ऋण प्रवाह गरेन । त्यसको कारण हामीलाई त्यसको प्रत्यक्ष असर पर्यो । तर अहिले सुधारका संकेत देखिएको छ । निर्वाचन सम्पन्न भएको छ । नयाँ जनादेशसहित संसद बनेको छ । नयाँ सरकार बन्ने क्रममा छ, यसले सकारात्मक परिवर्तनको संकेत गरेको छ ।
उपभोक्ताको क्रय क्षमताको प्रभाव कस्तो देखियो ?
उपभोक्ताको क्रय क्षमतामा आएको ह्रासका कारण असर धेरै पर्यो । उपभोक्ताले विद्युतीय सामग्री किन्न नसक्ने अथवा किन्ने इच्छा नदेखाएकै कारण व्यापारमा मन्दी आएको हो । हामीमा पनि त्यसको असरको प्रभावमा पर्यौं ।
यो असहज अवस्थामा व्यवसायीलाई राहत दिने गरी सरकारले विभिन्न कार्यक्रम ल्यायो, यहाँहरुले कति फाइदा लिन सक्नुभयो ?
अहिले भन्दा पनि कोरोना महामारीको समयमा सरकारले राहतका कार्यक्रम ल्याएको थियो । व्याजदर, समय सीमा, पुर्नकर्जा लगायतका केही राहत मिलेको हो तर यसको फाइदा सबै व्यापारीले लिन सकेको अवस्था थिएन ।
अहिले यहाँहरुको समस्या सामाग्री आयात गर्न नसक्ने अवस्था हो कि सामान भएर पनि उपभोक्ताले खरिद गर्न नसक्ने अवस्था हो ?
राष्ट्र बैंकले आयातमा कडाइ गरेको छ, तथापि सरकारले आयातको प्रतिवन्ध हटाएको पनि छ । तर अहिले बैंकसँग प्रशस्त पैसा नभएको कारण एलसी रकमको ११० प्रतिशत सुरु मै जम्मा गरेर आयात गर्न पाउने व्यवस्था छ यसले आयातमा असर गरेको हो तर अहिले पनि व्यवसायीसँग माग अनुसार उपलब्ध गराउने क्षमता छ, उपभोक्ताको मागमा नै कमी आएको हो । बजार चलायमान नभएर, आर्थिक मन्दीको अवस्था आएर र उपभोक्ताको माग समेत नभएका कारण समस्या देखिएको हो ।
विद्युतीय सामग्रीमा आयातमा मात्र नभएर हाम्रो आफ्नै उत्पादन समेत भएको देखिन्छ । यसमा कस्तो प्रभाव देखियो ?
नेपालमा घरायसी प्रयोजनका केही विद्युतीय सामाग्रीमा मात्र हामी आत्मनिर्भर छौं । हामी हाउस वायरिङ, ११ हजार भोल्टसम्मका पावर केवल यही बन्छन् । केही अन्य विद्युतीय सामाग्री पनि यही बन्छन् । नबनेका केही सामाग्री यहाँ एसेम्बल गर्ने काम हुन्छ । त्यसमा पनि सामान्य प्रभाव देखिन्छ ।
घरेलु उत्पादनलाई प्रवद्र्धन गर्न राज्यको नीति कति सहयोगी छ ?
यसमा राज्यले केही सहयोग गरेको छ । यहाँ उत्पादन हुने सामाग्री आयातमा निरुत्साहित गरेको छ । भन्सारमा पनि केही फरक पारेको छ । यहाँ उत्पादन नहुने सामाग्रीको कच्चा पदार्थ ल्याएर यहाँ एसेम्बल गर्ने काम भएको छ । कच्चा पदार्थको आयातमा सरकारको नीति सकारात्मक नै छ । उपभोक्ता बाहिरबाट आएको सामाग्री भन्दा घरेलु उत्पादन सस्तो मूल्यमा किन्ने पाउने अवस्थामा छन् ।
यहाँहरुका समस्यामा राज्यले कस्ता कस्ता व्यवस्था गर्दा व्यवसायीको हितमा होला ?
आयातमा रोक लगाइएका केही सामाग्रीको प्रतिबन्ध खुलाइएको छ । त्यो राम्रो पक्ष हो । आयात गर्ने सामाग्रीमा एलसीको ११० प्रतिशत जम्मा गर्नुपर्ने व्यवस्थाले गाह्रो पारेको छ । बैंकको व्याजदर कम गराउन पनि सरकारले पहल गरेको भए राम्रो हुने थियो । त्यस्तै विद्युतमा एलइडीजन्य बस्तुको कच्चा पदार्थ, अर्ध तयारी बस्तु आयात गर्दा भन्सारमा राज्यले छुट दिए राम्रो हुने थियो ।
हाम्रो घरेलु उत्पादन निर्यात गर्न सक्ने अवस्था छ कि छैन ?
सबैमा त्यो अवस्था छैन तर विद्युतीय ट्रान्सफर्मर र हाउस वायरिङका सामाग्री निर्यात गर्न सकिने देखिन्छ । निर्यात भइरहेको पनि छ । निर्यात गर्नको लागि बजारको कुरा हो, मूल्यमा उत्तिकै प्रतिस्पर्धा छ । सरकारले निर्यातमा प्रोत्साहन गर्दै आएको पनि छ ।
Comments are closed.