नेपाल शैक्षिक परामर्श संघ (इक्यान)का अध्यक्ष शेषराज भट्टराई आफ्नो व्यक्तिगत काम भन्दा इक्यानको गतिविधिमा बढी सक्रिय छन् । हरेक कार्यक्रममा नयाँपन र रचनात्मक शैली अपनाउन सफल उनले आफू अध्यक्ष भएको ६ महिना नपुग्दै इक्यानलाई थप परिचित र व्यवस्थित गर्न सफल भएका छन् । चुनावी प्रक्रियाबाट अध्यक्ष निर्वाचित भएपनि सबैलाई समेटेर अगाडि बढ्न सक्नुलाई उनको खुबी मान्न सकिन्छ । यसै सन्दर्भमा इक्यान अध्यक्ष भट्टराईसँग आर्थिक आवाजले गरेको कुराकानीः
इक्यान अध्यक्षको जिम्मेवारी सम्हानुभएको ६ महिना पुग्न लागेको छ । यो अवधिलाई कसरी समिक्षा गर्नुहुन्छ ?
हामीले २/३ वटा कुरालाई आफ्नो मोट्टो बनाएका थियौं । हामीप्रति राज्य तथा समाजको दृष्टिकोण, पव्लिक डोमनमा मिडिया, नागरिक समाज लगायतको दृष्टिकोण परिवर्तन गराउन धेरै सफल भएका छौं । विद्यार्थी विदेश जानुको मुख्य कारण नै कन्सल्ट्यान्टहरु हुन् भन्ने धारणलाई परिवर्तन गरेका छौं । कन्सल्टेन्सीहरुको भुमिका महत्वपूर्ण हुनुपर्छ, प्रोफेसनल हुनुपर्छ, इन्ट्रिग्रेटेड हुनुपर्छ भन्ने तरिकाले काम गरिरहेका छौं । इक्यान गतिविधिलाई व्यावसायिक हित र सामाजिक उत्तरदायित्व दुवै क्षेत्रमा केन्द्रित गरेका छौं । सदस्यहरुको सशक्तीकरणका कार्यक्रम, विभिन्न तालिमहरु भइरहेका छन् । गतिविधिका हिसाबले इक्यानको सक्रियता बढेको छ । संस्थाको १८औं साधारणसभा समेत भव्य रुपमा सम्पन्न भइसकेको छ ।
तपाईं अध्यक्ष भइसकेपछि इक्यानको उचाई अझै बढेको छ भन्ने महसुस गर्नुभएको छ ?
हामीले यो बीचमा इक्यानलाई एउटा सशक्त संस्थाका रुपमा स्थापित गर्न सफल भएका छौं भन्ने लाग्छ । यसका पछाडि हाम्रा अग्रजहरु, कार्यसमिति परिवार र सम्पूर्ण इक्यान मेम्बरहरुको योगदान महत्वपूर्ण रहेको मैले महसुस गरेको छु । इक्यानलाई सबैले चिन्ने अवस्था बनेको छ । विद्यार्थी विदेश पठाउने संस्था मात्रै होइन इक्यान भन्ने पनि पुष्टि भएको छ ।
इक्यानलाई हेर्ने दृष्टिकोण नै परिवर्तन भएको छ भन्न खोज्नुभएको हो ?
यसबीचमा हामीले प्रधानमन्त्रीको कार्यालय, शिक्षा मन्त्रालय, परराष्ट्र मन्त्रालय लगायत विभिन्न निकायहरुलाई अहिलेको रियल सिनारियो यस्तो छ भनेर बुझाउन सफल भएका छौं । हाम्रो फोरममा मन्त्रीहरु आउने, पोलिसी मेकर्सहरु आउने अवस्था थिएन । अहिले हाम्रा विभिन्न इभेन्ट्स तथा फोरममा उहाँहरु आउने वातावरण सृजना भएको छ र आउने पनि गर्नुभएको छ । विभिन्न ठाउँमा गएर हामीले पनि हाम्रा कुरा राखेका छौं । मिडियामा पनि हाम्रो उपस्थिति राम्रो छ । इक्यानलाई सबैले चिन्ने तथा बुझ्ने वातावरण बनेको छ । डिप्लोम्याटिक इन्गेजमेन्टमा पनि हामीले धेरै काम गरेका छौं ।
अन्य उपलब्धीहरु के कस्ता छन् ?
अमेरिकन एम्वेसीले एजुकेसन कन्सल्टेन्सीलाई पहिचान नगरेको अवस्था थियो । हामीले एम्वेसीसँग सकारात्मक सहकार्य ग¥यौं । एम्वेसीको एजुकेसन डिपार्टमेन्ट युएसइएफसँग हामीले सहकार्य गरिरहेका छौं । अष्ट्रेलियन हाइ कमिसनले अष्ट्रेलियामा हुने पोलिसी चेन्जका विषयमा इक्यानलाई बोलाएर जानकारी दिने गरेको छ । यसमा हाम्रो सहभागिता राम्रो रहदै आएको छ । यस विषयमा पनि हामी बलियो रुपमा प्रस्तुत हुने गरेका छौं । जापान, क्यानडा लगायतका देशका हाइ कमिसनमा पनि इक्यान प्रतिष्ठित छ । युके र ब्रिटिस काउन्सिल हाम्रो महत्वपूर्ण स्ट्राटिजिक पार्टनर नै हुन् । पव्लिक डोमन, पोलिसी फोरममा हाम्रो उपस्थिति राम्रो छ । एफएनसिसिआइमा हाम्रो संलग्नता बढेको छ । इक्यानका निबर्तमान अध्यक्ष प्रकाश पाण्डे एफएनसिसिआइको शिक्षा, शिप विकास र रोजगार समितिको सदस्यमा मनोनित हुनु पनि यसको उदाहरण मान्न सकिन्छ । यो हाम्रोलागि एउटा महत्वपूर्ण उपलब्धि हो र यसले हामीलाई थप हौसला पनि मिलेको छ ।
भनेपछि कन्सल्टेन्सीहरुलाई लाग्ने आरोपहरुलाई पनि चिर्न सफल हुनुभएको हो ?
संघसंस्थाहरुका आफ्नै महत्व र उद्देश्य हुन्छन् । संस्था जस्टिस वोरिएन्टेड छ वा छैन, समाजमा त्यसको उपस्थिति कस्तो छ भन्ने कुरा महत्वपूर्ण रहन्छ । कन्सल्टेन्सीहरुलाई लगाइने विभिन्न लान्छना तथा आरोप सत्य होइनन् भन्ने कुरा बुझाउन पनि हामी सफल भएका छौं । परामर्श क्षेत्रमा कहि कतै हुने विकृतिलाई लिएर सबै कन्सल्टेन्सीलाई नराम्रो मान्ने गरिन्थ्यो । त्यो भ्रम पनि हामीले चिर्न सफल भएका छौं । विभिन्न खालका छलफल तथा अन्तक्रिया पनि गरिरहेका छौं । इक्यान मेम्बर हुनुमा गौरव गर्ने वातावरण बनाएका छौं ।
यसपटक इक्यान डे फरक शैलीमा मनाउन सफल हुनुभएको छ । कस्तो प्रतिक्रिया पाउनुभयो ?
इक्यान डेलाई परम्परागत ढाँचाले सेलिब्रेसन गर्ने चलन थियो । त्यसलाई पनि हामीले परिवर्तन गर्यौं । इक्यान डे सेलिव्रेसन भनेको रिमार्केवल जोर्नी हो । परम्परागत ढाँचामा गरिने कामबाट हामी बाहिर निस्क्यौं । सो समयमा हामीलाई धरौटीको कुरामा समस्या थियो । हामीले सचेतकहरुसँग छलफल चलायौं । हाम्रा समस्या सुनायौं । धरौटीका विषयमा कुरा गर्न सबैभन्दा महत्वपूर्ण भुमिका इक्यानले खेल्यो । यो पनि उल्लेखनीय उपलब्धी हो । विभिन्न निकायसँगको सहकार्यले हामीलाई सहज पनि भयो । कोष बृद्धिका कार्यक्रम पनि ग¥यौं । ती कार्यक्रमबाट हामीलाई उत्साहजनक र सकारात्मक प्रतिक्रियाहरु आएका छन् । थप रचनात्मक कार्यक्रम गर्न प्रोत्साहन मिलेको छ ।
इक्यानको साधारणसभा पनि सम्पन्न भएको छ । साधारणसभा कस्तो रह्यो ?
शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयका सचिव सुरेश अधिकारीको प्रमुख आतिथ्यतामा हामीले १८औं साधारणसभा सम्पन्न गरेका छौं । साधारणसभाको उद्घाटन कार्यक्रममा सचिव अधिकारीसँगै नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष अञ्जन श्रेष्ठ, महानायक राजेश हमाल लगायत व्यक्तिहरुले इक्यान र शैक्षिक परामर्शका विषयमा गहन मन्तव्य राख्नुभयो । हामीले उद्घाटन कार्यक्रमसँगै बन्द शत्रमा पनि शैक्षिक परामर्श व्यवसायको विषयमा विस्तृत छलफल गरेका छौं । साधारणसभामा इक्यान सदस्यहरुको उत्साहजनक र उल्लेखनीय उपस्थिति रह्यो । नेपाली विद्यार्थी सकेसम्म नेपालमै अध्ययन गरोस् र विदेश जाने अवस्थामा कमी आउनुपर्छ भन्ने विषय हामीले उठाइरहेका छौं । साधारणसभा पनि यस विषयमा धेरै छलफल भएको छ । इक्यानले यही मान्यतासहित स्टडी इन नेपाल अभियान पनि चलाइरहेको हो । विद्यार्थीहरु विदेश जाने क्रम बढेको र कतिपय सन्दर्भमा त्यो बाध्यता पनि छ । विद्यार्थी विदेश जाने अवस्थामा हामीले आवश्यक परामर्श सेवा दिनै पर्छ र सहजीकरण गर्नुपर्छ । यो व्यवसायलाई अझै व्यवस्थित र व्यावसायिक बनाउनका लागि साधारणसभाले थप योगदान गरेको छ ।
पछिल्लो समय इक्यानप्रति सदस्यहरुको आकर्षण बढेको हो ?
अवश्य पनि इक्यानप्रति मेम्बरहरुको आकर्षण बढेको छ । हामी निर्वाचित भएपछि पनि धेरै साथीहरु मेम्बर बन्नुभएको छ । यस पटक महिला सदस्यहरु पनि बढ्नुभएको छ । महिला सशक्तीकरणका लागि पनि हामीले धेरै काम गरेका छौं । ओमन लिडरसिप कन्क्लेभ ग¥यौं । विभिन्न क्षेत्रमा सक्रिय रहनुभएका महिलाहरु कन्क्लेभमा सहभागी हुनुहुन्थ्यो । यसले पनि कन्सल्टेन्सी क्षेत्रमा लाग्न महिलालाई प्रोत्साहन गरेको छ । इक्यानमा महिलाको सहभागिता पनि बढ्दै गएको छ । यसले पनि इक्यानप्रतिको आकर्षणलाई देखाउँछ । इलेक्सनबाट जितेर आएपछि अब काम छैन भन्ने सोच्न हुँदैन मेम्वरसँगको सम्वन्धलाई झनै राम्रो बनाउनुपर्छ । मेम्वरसँग ग्याप राख्नुहुँदैन । उहाँहरुलाई काममा इन्करेज तथा मोटिभेट गर्ने खालका कार्यक्रम ल्याउनुपर्छ भन्ने मेरो मान्यता हो । आइसिएफले इन्टरनेशनल एजुकेसनका क्षेत्रमा काम गर्ने काउन्सिलरहरुसँग संलग्नता गराउँछ । आइसिएफमा विश्वभरीबाट सबैभन्दा बढी मेम्वर भएको संस्था नै इक्यान हो । यो पनि हाम्रो लागि गर्वको विषय हो ।
विद्यार्थीहरु अध्ययनका लागि विदेश जान आकर्षित हुनुको कारण के हुन सक्छ ?
अध्ययनका लागि विद्यार्थी बाहिर जाने क्रम अहिले धेरै छ । यसमा विभिन्न कारणहरु छन् । जेनेरेसन आल्फा, जेनेरेसन जि लगायतको एस्पिरेसन चेन्ज हुँदैछ । एआइको इमर्जेन्जले के देखाएको छ भने नयाँ पुस्ताको माइण्ड सेट, एस्पिरेसन लगायत सबै फरक छ भन्ने देखाउँछ । हाम्रा करिकुलमले तिनीहरुलाई रिफ्लेक्ट नगरेको अवस्था छ । काम गर्छु, स्टार्टअपमा आवद्ध हुन्छु, भन्ने खालको धारणा अहिलेको पुस्तामा छ । हाम्रो देशको शिक्षा प्रणाली अझै पनि पराम्परागत नै छ । नेपालमा भएका प्राकृतिक सम्पदा, बुद्धिजम लगायतका कुरालाई प्याकेजिङ गरेर वल्र्डवाइड प्रोफेसनल अटायरबाट एजुकेसनमा अगाडि बढाउने हो भने धेरै राम्रो हुन्छ । यसले विद्यार्थी बाहिर जाने क्रम पनि कम हुन्छ । पहिला भारतमा पनि विद्यार्थी पढ्न विदेश जाने क्रम बढि थियो । अहिले घटेको छ । बिस्तारै नेपालमा पनि यहीँ पढ्ने अवस्था बढ्दै जान सक्छ ।
अन्त्यमा के भन्नुहुन्छ ?
हामीले कार्यभार सम्हालेको थोरै मात्र समय भएको छ । यसबीचमा इक्यानको साधारणसभा सम्पन्न भएको छ । हाम्रा शाखाहरुको अधिवेशन तथा साधारणसभा पनि सम्पन्न भएका छन् । जेजति सकिन्छ इक्यान हितका गतिविधि गरेका छौं । अब नयाँ सोच र योजनाका साथ हामी नयाँ नयाँ कार्यक्रमसहित अगाडि बढिरहेका छौं । २०२४ इक्यानका लागि राम्रो वर्ष हुनेछ ।
Comments are closed.