‘स्ट्रयाटिजी विजनेश प्लान २०८०’ सम्मको योजना बनाएका छौंः उप्रेती

लक्ष्मीप्रसाद उप्रेती
राष्ट्रिय सहकारी बैंक लेखा सुपरीवेक्षण समिति संयोजक
प्रमुख कार्यकारी अधिकृत, नेपाल बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था लि.

झापाको नेपाल बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था लि. नेपालका उत्कृष्ट सहकारी संस्थाहरु मध्येमा पर्न सफल छ । सहकारीले ५ किसिमका व्यवसायमा लगानी गरेको छ । सबै व्यवसायमा सहकारी सफल मात्रै होइन उत्कृष्ट छ । राष्ट्रिय सहकारी बैंक लेखा सुपरीवेक्षण समिति संयोजक समेत रहेका लक्ष्मीप्रसाद उप्रेती सहकारीको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत भएर काम गरिरहेका छन् । यसैक्रममा सहकारीका विशेषता, लगानी, व्यवसायको अवस्था लगायत विविध विषयमा केन्द्रित रहेर प्रमुख कार्यकारी अधिकृत उप्रेतीसँग आर्थिक आवाजले गरेको कुराकानी यहाँ प्रस्तुत गरेका छौं ।

सहकारीको स्थापना कहिले भयो ?
२०५० साल फागुन २४ गते सहकारीको स्थापना भएको हो । स्थापनाकालमा झापाको एउटा गा.वि.सको एउटा वडामात्र कार्य क्षेत्र बनाएर सहकारी स्थापना भएको थियो । २६ जना सदस्यबाट सहकारी स्थापना भएको हो । स्थापनाको समयमा सहकारीको शेयर पँुजी २ लाख ५३ हजार थियो ।

सहकारीको वर्तमान वित्तीय अवस्था कस्तो छ ?
अहिले सहकारीको शेयर सदस्य ९२ हजार पुगेको अवस्था छ । सहकारीको कुल ब्यालेन्स सिट १० अर्ब रुपैयाँ भन्दा धेरै छ । ८ अर्ब २५ करोड रुपैयाँ कर्जा लगानी सहकारीले गरेको छ । निक्षेप रकम ८ अर्ब २ करोड रुपैयाँ छ । शेयर रकम ९४ करोड रुपैयाँ छ । विभिन्न कोषमा ५० करोड रुपैयाँ भन्दा धेरै रकम छ । अहिले सहकारीको कार्य क्षेत्र झापा जिल्लाभरी छ ।

बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था भएकाले के कस्ता व्यवसाय गरिरहेको छ ?
सहकारीले विभिन्न ५ किसिमका व्यवसाय संचालन गरिरहेको छ । बैंकिङ व्यवसायका जिल्लाभरी ४० शाखा छन् । एनएमसी डेरी उद्योग पनि सहकारीले संचालन गरेको छ । डेरीमा करिव १५ करोड रुपैयाँ लगानी छ । डेरीले करिव ४ हजार किसानको दुध लिन्छ । दैनिक करिव १५ हजार लिटर दुध प्रशोधन गर्न सक्ने क्षमता छ ।

१६ विघा जमिन खरिद गरि एनएमसी नमुना कृषि फर्म पनि सहकारीले संचालन गरिरहेको छ । यस अन्तर्गत कृिष तथा पशुपालनका परियोजना संचालन भएका छन् । नमुनाको रुपमा संचालन गरिएको हुनाले अरुले पनि यहाँबाट सिक्ने अवसर पाउनुहुन्छ । उदाहरणका लागि गाई फर्म र कृषि फर्मलाई लिन सकिन्छ । फलफुल तथा तरकारीका बेर्ना उत्पादन गर्ने कृषकलाई तालिम दिएर व्यवसायमा लाग्न प्रेरित गर्छौं । व्यवसायमा लाग्न प्रेरित गर्ने भएकाले नमुना कृषि फर्म भनेका हौं ।

सहकारी पसल पनि हामीले संचालन गरेका छौं । झापामा ८ वटा पसल संचालन गरिरहेका छौं । अति आवश्यक सामान बिक्री गर्ने गरी पसल संचालन गरेका छौं । यस आर्थिक वर्षभरीमा १५ वटा सहकारी पसल पुर्याउने लक्ष्य छ । चिया कारखाना पनि संचालनमा ल्याएका छौं । आगामी चैत÷वैशाखसम्ममा अर्थोडक्स र ग्रिन टी उत्पादन गरी आप्mनै ब्राण्डमा बजारमा ल्याउने गरी तयारी गरिरहेका छौं । ५ वटै व्यवसायमा गरेर करिव ७ सय ७५ जनाले प्रत्यक्ष रोजगारी पाएको अवस्था छ ।

कोरोना महामारीको समय छ, कसरी सेवा प्रवाह गरिरहनु भएको छ ?
कोरोना महामारीले सदस्य र संस्था दुवै पक्षलाई संकट सृजना गर्यो । संस्था बचाउन र सदस्यलाई प्रदान गर्ने सेवा सुविधा तथा राहतका लागि विभिन्न उपाय अवलम्वन गर्यौं । स्वास्थ्य सुरक्षाका मापदण्ड पुरा गरि नियमित रुपमा कार्यालय संचालन गरिरहेका छौं । सेवालाई निरन्तरता दिइरहेका छौं । चुनौतिका विच पनि सहकारी पसल, डेरी व्यवसाय, कृषी फार्म, बैकिङ व्यवसाय जस्ता व्यवसाय सदस्यको आवश्यकतालाई ध्यान दिदै संचालन ग¥यौं र गरिरहेका छौं ।

कोरोना महामारीले असहज परिस्थिति सृजना गरेसँगै अप्ठ्यारोमा परेका सदस्यका लागि के कस्ता कार्यक्रम ल्याउनुभयो ?
संस्थामा सदस्य भएका र विहान बेलुकाको गर्जो टार्न अप्ठ्यारो परेका सदस्यलाई तत्कालको अप्ठ्यारो टार्नको लागि विना ब्याज बिना धितो प्रति सदस्य ५ हजार रुपैयाँका दरले सापटी रकम उपलब्ध गरायौं । यस अन्तर्गत करिव ४६ लाख रुपैयाँ सापटी वितरण गर्यौं । कतिपयले तिर्न पनि शुरु गरिसक्नुभएको छ । सदस्यहरुले लिएको कर्जामा व्याज बुझाउन समस्या भएको कुरालाई ध्यान दिनै असार महिनाको कर्जामा पाकेको ब्याजमा १० प्रतिशत छुट दिने निर्णय गर्यौं । लकडाउनको अविधमा पैसा तिर्न नसक्ने सदस्यको भाका स्वतह बढ्ने गरी समयमा बुझाउन नसकेमा हर्जना नलाग्ने गरि समय एक्स्टेन्सन गरेका छौं । कोरोना अवधिभरी हर्जना नलाग्ने निर्णय गरेका छौं ।

सहकारीले सामाजिक उत्तरदायित्व कसरी बहन गरिरहेको छ ?
सामाजिक उत्तरदायित्व अन्तर्गत झापा जिल्लामा भएका १५ वटा पालिकालाई प्रति पालिका करिव ३४ लाख रुपैयाँ बराबरको चामल उपलब्ध गरायौं । पालिका मार्फत स्थानीयलाई वितरण भयो । राष्ट्रिय सहकारी महासंघ मार्फत प्रधानमन्त्री राहत कोषमा २ लाख रुपैयाँ जम्मा गर्यौं ।
सामाजिक उत्तरदायित्वको क्षेत्रमा निरन्तर लागिरहेका छौं । संस्थामा आवद्ध ७० वर्ष उमेर पुरा गर्नुभएका ज्येष्ठ नागरिकलाई प्रत्येक वर्ष ५ हजार रुपैयाँ नगद सहित सम्मान गर्छौं । सदस्यको परिवारमा बच्चा जन्मिएमा सुत्केरी भेटघाट कार्यक्रम, कसैको मृत्यु भएमा राहत सुविधा लिएर जान्छौं । यस अन्तर्गत ७५ हजार रुपैयाँसम्म राहत दिन सकिने व्यवस्था छ । विद्यालयस्तरमा गएर बाल बालिकालाई बचत गर्न सिकाउने उद्देश्यले विद्यालयस्तरमा क्लब गठन गरेका छौं । झापा जिल्लामा ५० भन्दा धेरै विद्यालयमा क्लब गठन भएका छन् । यसलाई पनि निरन्तरता दिने योजना बनाएका छौं ।

सहकारीका भावी योजना के छन् ?
‘भिजन २०८०’ भनेर स्ट्रयाटिजी विजनेश प्लान २०८० सम्मको योजना बनाएका छौं । बहुव्यवसाय भएको नाताले व्यवसाय विस्तार गर्दै लैजानेछौं । अहिले ५ वटा व्यवसाय छन् । आगामी दिनमा शैक्षिक संस्था संचालन गर्ने गरी योजना बनाएका छौं । शिक्षा ऐनले नदिएका कारण अहिले रोकिएका छौं । स्वास्थ्यको क्षेत्रमा प्राथमिक तथा आधारभूत तहको सेवा उपलब्ध गराउने गरि कार्यक्रम संचालन गर्ने तथा अन्य विभिन्न प्रकारका व्यवसाय पनि संचालन गर्ने, ट्रेडिङ बिजनेश र इन्डष्ट्रीमा पनि लाग्ने योजना बनाएका छौं ।

राष्ट्रिय सहकारी बैंकको लेखा सुपरीवेक्षण समितिको संयोजक पनि हुनुहुन्छ, समग्र नेपालको सहकारी क्षेत्रलाई कसरी लिनुहुन्छ ?
नेपालको अर्थतन्त्रका ३ खम्वा मध्य सहकारीलाई एक खम्बाको रुपमा लिइन्छ । यो संवैधानिक रुपमा पनि स्वीकारोक्ति हो । विश्वको इतिहासमा हेर्ने हो भने यसरी स्वीकार गरेको अन्त पाइँदैन । नेपालको सहकारी आन्दोलनका लगि यो गर्व को विषय हो । तर जसरी ३ खम्बा मध्य एक खम्बाको रुपमा सहकारीलाई लिएका छौं व्यवहारमा यस्तो देखिदैन । कतिपय ऐन कानुन सहकारीमैत्री छैनन् । अहिले भइरहेका कानुन मध्य ४७ वटा कानुनले सहकारीलाई चिन्दैनन् । त्यस्ता कानुनलाई संशोधन र परिमार्जन गर्नुपर्छ । कानुनमा उल्लेख गरेर मात्र नभई व्यवहारमा पनि सहकारी क्षेत्रको प्रवद्र्धनमा सरकार लाग्नु आवश्यक छ ।

नेपालमा गरिवी निवारणमा सहकारीको उपस्थितिले कस्तो प्रभाव पारेको छ ?
नेपालको गरीबी निवारणको लागि सहकारी सशक्त माध्यम बन्न सक्छ । जुन क्षेत्रमा सहकारीको राम्रो उपस्थिति छ त्यहाँ गरीबी घटेको छ । सहकारीको उपस्थिति पातलो भएको ठाउँमा गरीबी बढेको छ । उदाहरणकोे लागि कर्णाली प्रदेश अथवा २ नम्वर प्रदेशमा सहकारीको उपस्थिति कम छ । गरीबी धेरै छ । १ नम्वर प्रदेश तथा बागमती प्रदेशमा सहकारीको उपस्थिति बाक्लो छ, त्यहाँ गरीबी घटेको छ । सहकारीलाई सशक्त रुपमा अगाडि बढाउने हो भने समृद्ध नेपाल सुखी नेपालीको परिकल्पनालाई साकार पार्न सक्छौं । यसमा सहकारीको महत्वपूर्ण योगदान हुन सक्छ ।

कतिपय सहकारी निजी स्वार्थको लागि खोलिएको पनि पाइन्छ, के भन्नुहुन्छ ?
सहकारी अभियन्ताले आफ्नो निजी स्वार्थको लागि सहकारी संचालन गर्नुहुदैंन ।  समुदायको आवश्यकता परिपूर्ति गर्ने र सदस्यको जीवनस्तर उकास्ने उद्देश्यका साथ सहकारी संचालन गर्नुपर्छ ।

You might also like

Comments are closed.